Dài dòng...

Trước giờ, tôi vốn luôn độc lập với những tổ chức triển lãm của mình. Tôi chưa thực làm việc với một curator nào một cách nghiêm túc cả. Nhất là sau việc tổ chức triển lãm cho Shinobu ( hội tụ ngày 3 tháng 10 với 200 gương mặt trần gian ), một triển lãm có uy tín nhất tại Himiko, có vai trò của cuarator, nhưng rất mờ nhạt, thì tôi cũng không mường tượng được công việc của một curator là gì. Vì, trong cuộc triển lãm của Shinobu, Curator chỉ đơn thuần viết 1 bài giới thiệu, rồi đến dự khai mạc, xong. Mọi việc, từ xúc tiến gặp gỡ nhà báo, đến PR đến tất cả các khâu, đều do Himiko lo hết...

Hồi tháng 1, khi được 1 nhà báo nước ngoài hỏi về những triển lãm sẽ xảy ra ở Himiko để viết bài giới thiệu, tôi có nói sẽ làm 1 triển lãm ảnh nude tên là ZOOM. Mong muốn của tôi lúc đó, chỉ là, thể hiện 1 loạt ảnh khác với những suy nghĩ về nude của những người mang những định kiến xung quanh mình.

Trong quá trình thực hiện, có đôi lúc tôi chệch hướng miên man, có đôi lúc tôi bị cuốn vào sự hấp dẫn của việc thương mại hóa ( đưa ra những bức đoán được sẽ nhiều người thích sao cho bán được thật nhiều ) bởi những lúc bị đồng tiền truy đuổi, có đôi lúc, tôi không biết dừng lại ở đâu trong sự tham lam muốn thể hiện của mình.

Và tôi cho anh Huy xem loạt ảnh tôi chụp trong lúc đang rối bời bởi những mâu thuẫn "gì cũng muốn" của mình. Anh ấy rất hứng thú với khoảng 1/3 số ảnh tôi đưa ra sau khi xử lý. Và nói, nếu em muốn, anh sẽ làm giám tuyển.

Đối diện với những vô lý bởi những cũ kỹ buồn cười của những người cho mình quyền áp đặt suy nghĩ lên tác phẩm người khác, mà tiếng nói của mình chỉ như một hòn sỏi rớt tỏm xuống biển, sau festival trẻ, tôi trở nên lơ ngơ, mệt mỏi. Tôi vui, khi có một người giỏi về lý luận mỹ thuật như anh Huy làm giám tuyển cho mình, tôi sẽ dễ dàng giải quyết hơn những xung đột nội tại đã có, và nhất là, vì anh ấy rất hứng thú với tác phẩm của tôi, nên mới nhận làm giám tuyển.

Công việc trở nên đơn giản hơn. Đa số những búc ảnh trưng bày trong đợt này là do anh ấy chọn. Vì nếu để 1 mình tôi, sẽ thật khó giảm tiết sự tham lam của mình để gói gọn trong một không gian nhỏ như Himiko và tạo nên một bố cục chặt chẽ cho ý tưởng.

Cái tên CLOSER đến khi tôi nói về ý tưởng mình với 1 người bạn nước ngoài, họa sĩ Ailen Ciarna. Tôi vốn dốt tiếng Anh, nên cứ nghĩa đơn giản là ZOOM cho dễ hiểu. She phân tích là từ đó nghiêng về kỹ thuật, nên chọn Closer thì hay hơn. Tôi cũng nói với anh Huy về điều này và cả hai cùng nhất trí. Trong lúc thiết kế thiệp, anh ấy cũng góp ý với tôi về cách đặt bố cục chữ sao cho có thể chơi chữ ( đặt chữ C tách ra để có thể nhìn thành LOSER... ).

CLOSER - là dự án mà tôi gần như tập trung toàn bộ sức lực vào, tâm huyết, và chuẩn bị kỹ lưỡng nhất từ trước giờ. Chỉ tiếc là, nó không thể diễn ra, nên, những công sức bỏ ra, đã không ai có thể nhìn thấy.

Thời gian qua tôi đã im lặng, không nói gì. Bởi lẽ, với tôi, mọi việc quá bất ngờ. Nói là một tổn thương nặng nề thì chắc sẽ có người cười tôi sao cứ như trẻ con. Nhưng sự thật là như vậy đấy. Trước đó, ở festival trẻ, khi tác phẩm của người khác bị kiểm duyệt vì đề tài nhạy cảm ( vi phạm thuần phong mỹ tục ), tôi đã có thể đứng lên chất vấn, nhưng đến khi là tác phẩm của chính tôi, chạm vào ngưỡng giới hạn đó, thì tôi lại chết lặng.

Tôi muốn nói cảm ơn anh Huy, và anh Sơn ( hai người cùng tôi đến sở văn hóa thông tin để xin xem xét lại nhưng không được tiếp ) đã bên cạnh tôi lúc đó. Cả hai anh đều lo sau vụ này tôi sẽ chán nản bỏ cuộc. Bởi lẽ, ít nhiều gì, hai anh đều hiểu về tôi. Cú shock tôi gặp phải, có lẽ hai anh hiểu nhiều nhất.

Tôi đã im lặng nhiều ngày. Tôi vẫn không hiểu sao lại như vậy. Nhiều người vẫn ủng hộ và nói cứ trưng bày trong không gian của mình. Nhưng, cảm giác ấy thật là khó nuốt. Tôi, trong chừng mực nào đó, vẫn luôn tôn trọng những quy định và nguyên tắc xã hội, vậy mà, lại vướng vào một nguyên nhân mình không thể nghĩ đến, và đã cố gắng tránh. Nhất là, khi gửi cho hơn 450 địa chỉ email về thông báo hủy triển lãm của mình với lý do "không phù hợp thuần phong mỹ tục", thì, sẽ có bao nhiêu người trong đó, thực sự hiểu và tự mình nhận định xem tôi có làm gì quá giới hạn và "phô" nếu không xem qua tác phẩm không? Và nhất là, với vài người thân quan trọng nhất với tôi ( cũng là những người bình thường không dính dáng gì đến art ), họ không kịp xem qua và nhìn thấy những gì tôi đã cố gắng, mà với tôi, suy nghĩ của họ quan trọng đến dường nào.

Vì sự cố đáng tiếc này, nên đã có nhiều tranh luận diễn ra bên lề. Thú thật, tôi chưa đủ sức để phục hồi sức lực của mình sau cú vấp này để lên tiếng về những suy nghĩ của mình. Thậm chí, tôi còn mệt mỏi chẳng muốn tổ chức buổi họp mặt với nghệ sĩ ngay sau ngày dự định khai mạc. Nhưng anh Huy bảo, dù không chính thức, thì CLOSER cũng đã diễn ra. Và bởi, vì anh đã nhận làm giám tuyển, thì, anh cũng không muốn mọi thứ chìm vào quên lãng một cách vô lý vậy.

Bài viết của anh Huy về CLOSER gửi cho tôi trước vài ngày khi nhận thông báo không cấp phép. Trước đó, tôi đã linh cảm thấy sự bất an nên bồn chồn và không tập trung. Vừa đọc thoáng qua, tôi đã hơi giật mình khi thấy anh đề cập đến 2 chữ "xác thịt". Tôi còn đùa, họ mà đọc bài này của anh, thì chắc sẽ không cấp phép đâu.

Lúc trước, tôi từng viết 1 entry trong blog mình về việc không thích sử dụng ngôn ngữ để thuyết minh cho tác phẩm mà vốn là thế mạnh của các nghệ sĩ phương Tây ( vấn đề này tôi và anh huy cũng mâu thuẫn ). Thật sự, lý luận không phải là thế mạnh của tôi, tôi thường chẳng mấy khi bàn về nó. Nên, xét về góc độ nào đó, tôi cùng suy nghĩ của anh Trương Thiện. Tôi cũng ít khi nói nhiều về tác phẩm của tôi, bởi, chính nó đã là một ngôn ngữ có thể tiếp cận với tất cả mọi người tốt hơn cả lời tôi nói ( chẳng hạn như với mấy ngưới nước ngoài, tôi đâu có nói chuyện với họ được ). Nhưng, ở đây, anh Huy, với tư cách là một giám tuyển, thì, bài viết của anh ấy hoàn toàn không "đi quá vai trò đứng đắn của một giám tuyển" như anh Trương Thiện nói. Khoan hãy bàn về nội dung bài viết nhé ( chậc, cũng rất khó cho người có giới hạn về lý luận Mỹ Thuật như tôi ), tôi chỉ nói đến vai trò của một giám tuyển mà anh đề cập thôi. Trong buổi meeting 23.4, tôi có nói về vấn đề này. Quan điểm của tôi là, nghệ sĩ ( ít ra là tôi ) thiên về tình cảm, thì giám tuyển như là lý trí của tôi vậy. Mâu thuẫn không phải là không có, nhưng giám tuyển giúp tôi tiết chế bớt những hứng khởi thừa thãi. Và, giám tuyển cũng là một người cảm nhận nó theo góc độ suy nghĩ của anh.

Có thể, tôi chưa đủ kiến thức về lý luận mỹ thuật cũng như kinh nghiệm ( về xác thịt chẳng hạn ) để có thể hiểu thấu đáo hết những gì anh nghĩ và viết ra, nhưng không vì vậy mà tôi phủ nhận. Tôi hoàn toàn không biết về Bancon cũng như những dẫn chứng anh nêu ra trong bài viết. Thoạt đầu khi đọc, tôi giật mình bởi những từ ngữ như ve vuốt, mơn khoái… Thật tình, bản thân tôi cũng chưa chuẩn bị hết tinh thần để nghe những từ như vậy về tác phẩm mình, nhưng, khi đọc đến đoạn:

“ Tất cả các mảnh lẻ ấy đều được phủ lên trên một thứ ánh sáng đỏ thẳng căng và đều bị nhìn gần đến mức mọi cơ chế thừơng ràng buộc con người như dáng vẻ, nét mặt hay động tác đều bị loại thải hoặc xóa nhòa hết để rốt cục, chỉ còn lại một miền đất tự do vô giới hạn của các thể dạng, cùng lúc, vừa đủ cụ thể để khuấy gợi bừng lên các cảm xúc xác thịt có tính chức năng, vừa đủ mơ hồ để - ngay khi các cảm giác cụ thể và chức năng ấy vừa chạm tới ngưỡng trần tục - sẽ bị vặn chệch lập tức sang khu vực của trí tưởng tượng vô tận, được dựng nên bằng các mảnh giả thiết đa chiều của ánh sáng, bố cục, đường nét và mầu sắc …”

thì tôi hiểu, điều anh nói vượt qua cả những từ ngữ tưởng chừng chỉ xoáy sâu vào xác thịt ấy. Có thể, ngay cả bản thân tôi cũng không dám nói là thực sự hiểu hết những d6ãn chứng trong bài viết của anh, nhưng, tôi tin tưởng và tôn trọng anh ở vai trò giám tuyển, cũng như hoàn toàn không có suy nghĩ rằng,

“ còn nếu trong trường hợp nó bay khỏi nội dung đầu tiên của nó, thì sự ko muốn kiểm soát ấy phải là do tác giả khẳng định”. ( Lời bạn Hoahero )

Chính bạn cũng thừa nhận, tác phẩm có ngôn ngữ của nó, thì tại sao, tôi phải khẳng định nội dung đầu tiên của nó? Bản thân bài viết cũng ghi rõ là của Như Huy giới thiệu, chứ đâu bảo là anh ấy cất tiếng nói giùm tác phẩm tôi đâu? Đó chẳng phải là cảm nhận của anh đó sao? Dù, anh Huy nói hay hơn tôi nói ( vậy nên tôi mới nhờ anh làm giám tuyển, người có khả năng lý luận, giới thiệu và cả bảo vệ nghệ sĩ, chứ anh cũng im lặng trước tác phẩm của nghệ sĩ, thì thử hỏi, vai trò của giám tuyển là gì? ), nhưng, dù là nói cách gì, thì anh cũng hoàn toàn có quyền tuyên ngôn như cái cách anh suy nghĩ. Những người bạn tôi cũng từng nói, khi đưa tác phẩm của mình ra, phải chấp nhận mọi người nhìn nó dưới mọi góc cạnh, chính vì sự tương tác đó, tác phẩm sẽ lớn lên, trở nên phong phú, hay sẽ bị lãng quên.

Thật tình, khi triển lãm không được cấp phép, tôi như bước hụt một bước và trở nên lơ ngơ. Tôi đã không đưa bài viết của anh Huy ra một phần vì trên công bố triển lãm đã không diễn ra, một phần vì lo ngại ai đó không đọc kỹ càng thì dễ hiểu theo hướng của những người cấm đoán. Bài viết anh Huy thật tình khó đọc, không dành cho những người không am hiểu nhiều về lý luận cũng như lịch sử Mỹ thuật ( có tôi ). Bởi vậy, tôi đã không post lên blog mình, một phần cũng vì bài viết đã được anh giới thiệu trên talawas ( nơi toàn những người quan tâm và am hiểu về nghệ thuật ).

Tôi không hiểu câu cuối cùng bạn Hoahero nói “nhưng việc ko xin được giấy phép rồi lại bị om xòm lên..muốn thương cũng thật khó tìm được lí do.” ( xin lỗi, bắt giò chính tả bạn chỗ này, là om sòm, bạn ạ. ) là nghĩa làm sao?. Tôi đã im hơi lặng tiếng và tránh những gay gắt như tôi đã từng làm trong giai đoạn festival trẻ ( lên tiếng cho người khác dù sao cũng dễ hơn mình ). Việc không om sòm đã là thất bại của tôi đó chứ. Heheh, vì nếu muốn lặng lẽ, thì tôi đã ko xin phép như nhiều người nói. Nhưng vì tôi muốn om sòm trên các phương tiện thông tin ( ti vi, báo chí ) cho nhiều người quan tâm đến, để rốt cuộc, bị cắt xoẹt, mọi chuẩn bị lọt thỏm vào im lặng, hủy tất cả, vậy là om sòm ư, bạn? Mục đích của tôi đâu phải là kêu gọi tình thương ? Tôi chỉ muốn công bố sức lao động của mình. Và với tư cách của một giám tuyển, anh Huy cũng không muốn công sức của hai anh em chìm ngỉm, nên đã chọn cách giới thiệu trên talawas. Tôi cân bằng lại được vì đã không một mình trong dự án này, cũng như, cảm ơn anh Huy đã giới thiệu CLOSER đến với mọi người trong lúc tôi kiệt sức mệt mỏi. Và, dù không chính thức được công khai kiểu danh chính ngôn thuận, nhưng đã nhiều người tìm đến xem và ghi lại những cảm xúc, suy nghĩ của mình ( nhiều nhất trong các cuộc triển lãm chính thức từ trước đến giờ ở Himiko ). Ai cũng có cách hiểu và cảm nhận riêng, tôi cảm thấy vui vì điều đó.

Tôi nghĩ, có vẻ chỉ là hiểu lầm. Cho phép tôi gởi lời cảm ơn đến anh Trương Thiện và Hoahero đã nhiệt tình lên tiếng về CLOSER. Tôi chỉ thấy, chúng ta, mỗi người nhìn và nói lên từ những góc độ khác nhau. Có thể phê bình nhau nhưng hãy đừng chất vấn vai trò giám tuyển có đúng đắn không ( xét riêng về tôi, anh Huy vì hứng thú với tác phẩm mà làm nhận việc này, hoàn toàn không có chút tư lợi cá nhân nào cả ). Tôi cũng cảm thấy mình gần với anh Trương Thiện và chị Hoahero ở điểm, để cho tác phẩm tự lên tiếng, nhưng đó là khi tôi làm việc 1 mình, tự mình. Còn trong dự án CLOSER này với vai trò giám tuyển ( tôi sẽ còn tiếp tục và vẫn mong anh Huy còn hứng thú làm việc tiếp ), việc giới thiệu của anh Huy là hết sức cần thiết cho nghệ sĩ ( là tôi ).

Đó là lời chính thức với tư cách tác giả tôi nói lên suy nghĩ của mình.

( có vài bạn nói không hiểu sao có entry này xin vui lòng click vào đường links này xem cuộc đối thoại bên blog anh Huy ( giám tuyển CLOSER ). )

http://blog.360.yahoo.com/blog-b5YmNIU5br_IfES.c2I-?cq=1&p=726#comments

P/S : Cảm ơn chị Trang Hạ đã đưa đường links triển lãm ảnh CLOSER trên talawas vào homepage ( 3 ngày ).

Cảm ơn các bạn trên blog đã đến và viết về CLOSER ( ai có viết mà tôi không biết thì cho xin đường links nhé )

Cảm ơn mọi người đã đến xem và ghi lại cảm nhận của mình.

( Hic, vẫn còn mệt, nên viết có vẻ lủng củng quá. Mọi người thông cảm nhé ).